مطالعه اجزاء مقاومت در مرحله گیاهچه به بیماری زنگ قهوه‌ای(Puccinia triticina Eriksson) در تعدادی از ارقام تجاری گندم

نوع مقاله : مقاله کوتاه پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده

2 مسئول مکاتبه

چکیده

بیماری زنگ قهوه‌ای (برگی) گندم با عامل Puccinia triticina Eriksson از مخربترین بیماری‌های قارچی گندم است که هر ساله در بسیاری از مناطق گندم‌کاری ایران با شدت‌های مختلف باعث خسارت و کاهش عملکرد محصول گندم می‌شود. به منظور مطالعه اجزاء مقاومت به این بیماری، 31 رقم تجاری گندم تحت شرایط کنترل شده و در مرحله گیاهچه‌ای در گلخانه، با یک جدایه زنگ قهوه‌ای (نژاد CHHLS) از لرستان مایه‌زنی و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این تحقیق، اجزاء مقاومت شامل تیپ آلودگی و دوره نهفتگی مورد مطالعه قرار گرفت. تعیین دوره نهفتگی به صورت تعداد روز از مایه‌زنی تا ظهور اولین جوش روی برگ که 8 روز پس از مایه زنی شروع و تا 14 روز پس از مایه زنی ادامه داشت و تیپ آلودگی به روش رولفز در مقیاس (4-0) محاسبه گردید. نتایج مطالعه نشان داد که صفات تیپ آلودگی و دوره نهفتگی دارای همبستگی منفی (6463/0-) در سطح 1% می‌باشند. ارقام اروم بیشترین دوره نهفتگی و کمترین تیپ آلودگی و بولانی به عنوان رقم حساس کمترین دوره نهفتگی و بیشترین تیپ آلودگی را داشتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ارقام برای تیپ آلودگی در سطح 1% دارای اختلاف معنی‌دار می‌باشند ولی برای دوره نهفتگی اختلاف آنها معنی‌دار نگردید. در تجزیه خوشه‌ای مربوط به صفات مورد مطالعه ارقام گندم در مقاومت به زنگ قهوه‌ای به سه گروه مجزا مقاوم، نیمه مقاوم و حساس تقسیم شدند. گروه مقاوم شامل (خزر1، گلستان، بک کراس روشن بهاره، بم، نیشابور، بک کراس روشن زمستانه، هیرمند و اروم) گروه نیمه مقاوم شامل (سیستان، کویر، پارسی، نوید، مغان1، مغان2، مهدوی، افلاک، میهن الموت، بهار، داراب2، شیراز، چناب، البرز و فلات) و گروه حساس شامل (زارع، مغان3، اترک، زرین، ارگ، اروند و بولانی) می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of resistance components at seedling stage to leaf rust (Puccinia triticina Eriksson) in some commercial cultivars

نویسندگان [English]

  • M. MIRZANIA 1
  • M. DARVISHNIA 2
  • H. AHMADI 1
  • D. GHOUDARZI 1
  • M. NASROLAHI 1
چکیده [English]

Leaf rust caused by Puccinia triticina Eriksson is a major foliar disease of wheat, resulting in yield loss all over the world. In order to study the resistance components to leaf rust, a collection of 31 wheat cultivars was screened  under controlled conditions at seedling stage inoculated with an isolate (race CHHLS) which had been collected from Lorestan province in complete randomized block design with 3 replications. Latent period was determined by the number of days after inoculation to the appearance of first pustule on the leaf 8 days after inoculation started and continued until 12 days after inoculation. Infection types on primary leaves were rated 12 days after inoculation using the Roelfs method in a scale of 0-4. The cultivar Orom, showed the lowest infection type, the longest latent period however, the cultivar Bolani had the shortest latent period and the highest infection type. Analysis of variance showed that there was a significant difference for infection type, but not for latent period among cultivars. There was a strong negative correlation (r= - 0.6463) between infection type and latent period. Cluster analysis based on ward’s method, categorized the cultivars into three groups as Resistant  (Khazar1, Golestan, BKRB, Bam, Neyshabour, BKRZ, Hirmand and Oroum), Moderately Resistant  (Sistan, Kavir, Parsi, Navid, Moghan1, Moghan2, Mahdavi, Aflak, Mihan, Alamout, Bahar, Darab2, Shiraz, Chanab, Alborz and Falat) and Susceptible (Zare, moghan3, Atrak, Zarin, Arg, Arvand and Bolani).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Leaf rust
  • Infection type
  • Latent period
  • resistance