همه‌گیرشناسی بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه در استان گلستان: اثر بیماری بر صفات کمّی و کیفی مؤثر در عملکرد

نوع مقاله : مقاله کامل پژوهشی

نویسندگان

1 مسئول مکاتبه

2 نویسنده

چکیده

بیماری پژمردگی ورتیسلیومی پنبه ناشی از قارچ Verticilium dahliae Kleb. یکی از مهم‌ترین بیماری‌های پنبه در استان گلستان است. به منظور تعیین اثر بیماری بر خصوصیات کمّی و کیفی وهم‌بستگی صفات مؤثر در عملکرد با تحمل به بیماری، 1500 بوته انتخاب و با توجه به میزان سلامت آنها به پنج گروه  تقسیم شدند. از هر گروه 100 بوته انتخاب و صفات کمی و کیفی بوته و وش ، قوه نامیه و وزن هزار دانه بذور تعیین و ضریب کاهش هر خصوصیت برای هر درجه بیماری نسبت به بوته سالم محاسبه شد. آنالیز واریانس یک طرفه صفات اندازه‌گیری شده در هر گروه در قالب طرح کاملاً تصادفی و به روش نرم‌افزار SAS نسخه 9 و مقایسه میانگین صفات به روش Tukey  در سطح معنی‌دارF  صورت گرفت. 15 رقم پنبه درقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در دو مزرعه آلوده و غیرآلوده به عامل بیماری کشت گردیدند. شاخص بیماری پژمردگی ورتیسلیومی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه زایا تعداد غوزه در بوته، قطر طوقه، عملکرد، زودرسی و وزن تک غوزه اندازه‌گیری شدند. آنالیز واریانس ساده و مرکب با استفاده از برنامه کامپیوتری MSTATC محاسبه و میانگین صفات با آزمون دانکن مقایسه شدند. هم‌بستگی فنوتیپی دو به دوی صفات با برنامهSAS  و هم‌بستگی ژنتیکی با استفاده از برنامه Gen.cor تخمین زده شد. نتایج نشان داد که بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی باعث کاهش ارتفاع بوته، تعداد گره، تعداد شاخه‌های زایا، تعداد غوزه در بوته، وزن غوزه، وزن هزاردانه، عملکرد، تعداد برگ، کیل، استحکام الیاف، ضریب میکرونر، طول الیاف، یک‌نواختی الیاف و کاهش قوه نامیه بذرهای استحصالی از بوته‌های بیمار و افزایش درصد چربی پنبه دانه می‌شود.هم‌بستگی ژنتیکی بین شاخص بیماری و تعداد شاخه رویا (63/0)، بین شاخص بیماری با طول شاخه رویا (69/0) و بین شاخص بیماری و طول شاخه زایا (34/0) مثبت و در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بودند. بین شاخص بیماری با تعداد شاخه رویا هم‌بستگی معنی‌دار و مثبت وجود داشت (31/0r =  و 01/0= a). هم‌بستگی بین شاخص بیماری با طول شاخه زایا و وزن غوزه، منفی و در سطح 5 درصد معنی‌دار بود. به عبارت دیگر بوته‌های بیمار، طول شاخه‌های زایا و وزن قوزه کمتری دارند. بین شاخص بیماری و تعداد شاخه رویا هم‌بستگی فنوتیپی مثبت و معنی‌دار وجود داشت (31/0)، بین شاخص بیماری با طول شاخه زایا و وزن قوزه هم‌بستگی فنوتیپی منفی و معنی‌دار مشاهده شد (به ترتیب 21/0- و 18/0-) . بین شاخص بیماری با تعداد شاخه رویا، طول شاخه رویا و طول شاخه زایا هم‌بستگی ژنتیکی مثبت و معنی‌داری وجود داشت، بین شاخص بیماری با ارتفاع، زودرسی، وزن غوزه و عملکرد هم‌بستگی ژنتیکی منفی و معنی‌دار دیده شد. بنابراین بوته‌هایی با تعداد شاخه‌های رویای بیشتر، طول شاخه‌های زایا و رویای بیشتر و با شاخ و برگ بیشتر، تحمل بیشتری در مقابل حمله عامل بیماری دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

EPIDEMIOLOGY OF VERTICILLIUM WILT OF COTTON IN GOLESTAN PROVIENCE:EFFECT OF VERTICILLIUM WILT ON QUANTITATIVE AND QUALITATIVE CHARACTERS OF COTTON ON YIELD

نویسندگان [English]

  • M. ARABSALMANI 1
  • S. M. OKHOVAT 2
  • A. SHARIFITHERANI 2
  • M. J. NIKKHAH 2
چکیده [English]

Verticilliumwilt incited by Verticillium dahliae Kleb. is one of the destructive diseases of cotton in Golestan Province. In order to determine the effect of disease on the quantitative and qualitative characters of cotton yield and the phenotypic and genotypic correlation between characters of cotton plant yield and its tolerance to Verticillium wilt, 1500 plants were selected and grouped into five categories based on the rate of disease severity. In each group, 100 plants were selected and evaluated for rate of seed germination, quantitative and qualitative characters of yield, and weight of 1000 seeds. Characters were evaluated using SAS software based on a completely randomized block design with four or five replications. Fitfty cotton cultivars of Gossypium hirsutum with different characteristics were planted in a completely randomized block design with four replications in infected and non- infected soil. Then the disease indexes of yield, boll weight, early maturity, sympodial length, monopodial number, monopodial length of each cultivar were measured .The correlation between characters were then evaluated using SAS and Gen.cor software. The  results showed Verticillium wilt reduces the rate of seed germination, boll weight, yield, ginning turnout, weight of 1000 seeds, plant height, number of leaves, number of bolls, number of nodes, oil percentage in wet seed, elongation, fiber fineness, length of fiber, fiber strength,  fiber uniformity and percentage of oil in dried seed. The results also showed positive and significant genetic correlation between disease index and sympodial length (0.34), monopodial number (0.63) and  monopodial length (0.69)., and negative and significant genetic correlation between disease index and boll weight and total yield. Positive and significant phenotypic correlation was also found between disease index and monopodial (0.31). There were also negative and significant correlations between the disease index, sympodial length and boll weight of (-0.21 and -0.18).The infected plants had less monopodial numbers and boll weight than healthy plants. Therefore, tolerant cultivars had more monopodial and sympodial branches and longer sympodial length than sensitive cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Verticillum wilt
  • Epidemiology
  • Cotton
  • Verticillium dahliae