مدیریت تلفیقی بیماری‌های ویروسی گندم در استان چهارمحال و بختیاری

نوع مقاله : مقاله کامل پژوهشی

نویسندگان

1 مسئول مکاتبه

2 نویسنده

چکیده

بیماری‌‌های ویروسی به لحاظ اقتصادی مهم‌ترین بیماری‌های غلات در استان چهارمحال و بختیاری هستند. خسارت این عوامل بیماری‌زا در گندم در کشت‌های زودهنگام پاییزه تا 100% نیز دیده شده است. وجود ویروس‌های کوتولگی زرد جو (Barley yellow dwarf virus) (سروتیپ‌های MAV, PAV) ویروس‌ کوتولگی زرد غلات (Cereal yellow dwarf virus) (سروتیپ‌ RPV)، ویروس موزائیک رگه‌ای گندم (Wheat streak mosaic virus,WSMV)،ویروس موزائیک ایرانی ذرت (Maize Iranian mosaic virus, MIMV)، ویروس موزائیک زرد نواری جو(Barley yellow striate mosaic virus, BYSMV)و ویروس کوتولگی گندم (Wheat dwarf virus, WDV) در آزمون‌هایDAS-ELISA  وTAS-ELISA  به ترتیب اهمیت و پراکندگی، در مزارع گندم استان چهارمحال و بختیاری به اثبات رسید. در سال زراعی 88-1387حدود 64 درصد نمونه‌ها به یک یا چند ویروس آلوده بودند. بیشترین آلودگی مخلوط مربوط به سرو تیپ‌های BYDV با WSMV یا MIMV بود. در مناطق معتدل MIMV و در مناطق سردسیر WSMV و BYDV ویروس‌های غلب بودند. میزان آلودگی به BYDVs، MIMV، BYSMV و WSMV به ترتیب 27، 5/25، 5/21 و 5/20 درصد بود. میزان آلودگی در مزارع گندم آبی بیشتر از مزارع دیم بود. اثر تاریخ کشت و تیمار بذر گندم با حشره‌کش جذبی ایمیداکلوپرید در کنترل بیماری‌های ویروسی گندم با ناقل طبیعی طی سال‌های 1380 الی 1386 در شهرستان‌های شهرکرد، بروجن و لردگان بررسی شد. نتایج آزمایش بر اساس میزان و شدت بیماری و مقایسه عملکرد و اجزای عملکرد گندم در کرت‌های آزمایشی در زمان برداشت ارزیابی شد. میزان بیماری در هر سه شهرستان در تاریخ کشت نیمه اول مهر ماه بالا بود و باعث کاهش عملکرد دانه شد. بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد مربوط به تاریخ کشت‌های نیمه اول آبان ماه بود. در کرت‌های تیمار بذر میزان عملکرد دانه گندم افزایش یافت و این افزایش در اولین تاریخ کشت محسوس‌تر بود. در شهرستان شهرکرد میزان بیماری‌های ویروسی و درصد آلودگی کرت‌های آزمایشی بیشتر از سایر شهرستان‌ها بود، و تیمار بذر بسته به تاریخ کشت از 43 تا 236% افزایش عملکرد دانه گندم را به همراه داشت. بهترین تیمار آزمایشی شامل کشت در اواسط مهر، اوایل آبان و اواسط آبان به ترتیب برای شهرستان‌های بروجن، شهرکرد و لردگان به علاوه تیمار بذر بود. طی چهار سال واکنش 414 ژنوتیپ و رقم گندم در شرایط آلودگی طبیعی در ایستگاه تحقیقاتی شهرکرد مورد بررسی قرار گرفت، بیشتر ژنوتیپ‌ها حساس بودند و در آنها علائم شدید بیماری و مرگ زمستانه(Winter killing)  دیده شد و تعداد 21 ژنوتیپ از آنها واکنش تحمل نشان دادند. شدت بیماری کوتولگی زرد از سایر ویروس‌ها بیشتر بود.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

INTEGRATED MANAGEMENT OF VIRAL DISEASES OF WINTER WHEAT IN CHAHAR MAHAL VA BAKHTIARI PROVINCE *

نویسندگان [English]

  • N. SAHRAGARD 1
  • K. IZADPANAH 2
  • GH. BABAEE 2
  • R. ESHAGHE 2
  • A. R. AFSHARIFAR 2
  • M. MASUMI 2
چکیده [English]

Viral diseases are among the most economically important diseases of wheat in Chahar Mahal Va Bakhtiari province and cause yield losses of up to 100% in early planting fields. The following viruses were identified in the area using DAS- ELISA or TAS- ELISA: barley yellow dwarf (BYDV- PAV and BYDV- MAV), cereal yellow dwarf (CYDV- RPV), wheat dwarf (WDV), wheat streak mosaic (WSMV), maize Iranian mosaic (MIMV) and barley yellow striate mosaic (BYSMV).  About 64% of symptomatic samples were infected with one or more of these viruses. BYDVs (including BYDV-PAV,BYDV-MAV and CYDV-RPV), MIMV, BYSMV and WSMV were detected in 27, 25.5, 21.5 and 20.5 percent of the samples, respectively. Most mixed infections were by BYDV serotypes with WSMV or MIMV. In milder climates MIMV was dominant, while in colder regions WSMV and BYDVs serotypes were more prevalent. Field studies were conducted in Shahrekord, Lordegan and Broujen, in seven growing seasons from 2001 through 2007,  to evaluate the effect of planting date, with and without a seed- treatment insecticide (Imidacloprid),on grain yield , yield components and control of viral diseases with natural vectors in winter wheat . The experimental design was a split plot arrangement of a randomized complete block with four replications. In each of the three regions, grain yields of plots planted in the first planting date were reduced significantly by viral infection. Planting dates of 22 October and 6 November resulted in the highest grain yields and yield components in three regions. Grain yield and yield component responses to seed-treatment insecticide, depended on planting dates. In Shahrekord experiment the incidence of viral diseases was higher than other regions. Also in this region seed treatment resulted in significant yield increase of 43% to 236% depending on planting date. The plots of planting date 7 October, 22 October and 1 November with seed-treatment gave the highest grain yield and yield components and reduced viral diseases in Broujen, Shahrekord and Lordegan, respectively. During 2003-2005, 414 advanced lines and cultivars of local and commercial soft wheat were evaluated in view of their resistance level to viral diseases in agricultural research station of Shahrekord. Seeds were planted on 23 September each year under natural infection conditions. We observed symptoms of yellow dwarf disease on all lines and cultivars of wheat. According to the results, 21 advanced lines of wheat were tolerant, the other lines and cultivars of wheat being very susceptible to viral diseases. Severity of yellow dwarf disease was more than other viruses on lines of wheat.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chahar Mahal va Bakhtiari province
  • planting date
  • imidacloprid
  • Triticum aestivum L
  • Barley yellow Dwarf virus
  • Wheat streak mosaic virus
  • Iranian maize mosaic virus
  • Barley yellow striate mosaic virus
  • Wheat dwarf virus